જ્યારે ભારતે કલમ 370 નાબૂદ કરી ત્યારે પાકિસ્તાને સંબંધો તોડવાની નીતિ પર કામ કર્યું, પરંતુ તેની ભારત પર કોઈ અસર થઈ નહીં.
હવે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના બગડતા સંબંધોને લઈને પાકિસ્તાનમાં આંતરિક મંથન શરૂ થઈ ગયું છે. નિષ્ણાતો પણ પાકિસ્તાનને ભારત સાથે સંબંધો સુધારવાની સલાહ આપી રહ્યા છે. તેમનું માનવું છે કે હવે શાહબાઝ શરીફ સરકારે ભારત સાથે સંબંધો સુધારવા જોઈએ. પાકિસ્તાની સંશોધક સબુર અલી સઈદે જિયો ન્યૂઝમાં આ અંગે એક લેખ લખ્યો છે. તેમાં સઈદે કહ્યું કે પાકિસ્તાને ભારત પ્રત્યેની પોતાની નીતિઓને ફરીથી પ્રાથમિકતા આપવી પડશે. જ્યારે ભારતે કલમ 370 નાબૂદ કરી ત્યારે પાકિસ્તાને તમામ પ્રકારના સંબંધો તોડવાની નીતિ પર કામ કર્યું. પાકિસ્તાનને લાગતું હતું કે ભારતને આ પ્રકારનું દબાણ કરીને દબાણ કરી શકાય છે, પરંતુ એવું થયું નહીં. પાકિસ્તાનની આ વ્યૂહરચના કામમાં ન આવી, પાકિસ્તાને તેને ઘણા આંતરરાષ્ટ્રીય મંચોમાં પણ ઉઠાવ્યો, પરંતુ ભારત પર તેની કોઈ અસર થઈ નહીં. ઘણા મુસ્લિમ દેશોએ પણ પાકિસ્તાનને સમર્થન આપ્યું ન હતું.
પાકિસ્તાનને કોઈએ સમર્થન આપ્યું નથી
સબુર અલીએ કહ્યું કે ખાડીના મુસ્લિમ દેશોએ પણ પાકિસ્તાનને સમર્થન આપ્યું નથી. કલમ 370 નાબૂદ થયાના થોડા અઠવાડિયા પછી, UAEએ મોદીને તેનું સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન આપ્યું. UAE આજે ભારતમાં ચોથો સૌથી મોટો રોકાણકાર છે. સાઉદીએ ભારતમાં 100 અબજ ડોલરના રોકાણની જાહેરાત કરી છે. સંશોધકે કહ્યું કે અમેરિકા અને યુરોપિયન યુનિયન ભારત સાથે સંબંધો મજબૂત કરી રહ્યા છે, તે પણ જ્યારે પાકિસ્તાને ભારત સામે જોરદાર વિરોધ કર્યો ત્યારે સ્પષ્ટ છે કે ભારત સાથે સંબંધો તોડવાની પાકિસ્તાનની નીતિ કામ કરી રહી નથી. હવે પાકિસ્તાને ભવિષ્ય વિશે વિચારીને આગળ વધવું પડશે. મોદી ત્રીજી વખત ભારતના પીએમ બન્યા છે. આવી સ્થિતિમાં શાહબાઝ શરીફ સરકારે ભારત સાથેના સંબંધો સુધારવા જોઈએ.
વેપારમાં પાકિસ્તાનને ઘણો ફાયદો થશે
સઈદે પોતાના લેખમાં કહ્યું કે જો ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વેપાર થાય તો તે 37 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી શકે છે. વર્ષ 2017-18માં બંને દેશો વચ્ચે 2.4 અબજ ડોલરનો વેપાર થયો હતો. જ્યારે સંબંધો બગડ્યા ત્યારે પાકિસ્તાને બંને દેશો વચ્ચેનો વેપાર બંધ કરી દીધો હતો, પરંતુ તેનાથી ભારતની નીતિમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી, પાકિસ્તાનને ભારત સાથે વેપાર કરવાથી જ ફાયદો થશે. આ વાતચીત માટેનું વાતાવરણ પણ બનાવશે. પાકિસ્તાન અફઘાનિસ્તાન, મધ્ય એશિયા, ઈરાન વગેરે માટે ભારત માટે પ્રવેશદ્વાર બની શકે છે. આવી સ્થિતિમાં વર્તમાન સરકારે વાતચીતના દરવાજા ખોલવા જોઈએ અને પોતાની નીતિ બદલવી જોઈએ.
