ઈરાન દ્વારા ઈઝરાયેલ પર મિસાઈલ હુમલા બાદ બંને દેશો વચ્ચે તણાવ વધી ગયો છે. મંગળવારે રાત્રે ઈરાનના હુમલાને કારણે મધ્ય પૂર્વમાં તણાવ વધી ગયો છે. ઈરાને 180 મિસાઈલોથી હુમલો કરવાનો દાવો કર્યો છે. ઈઝરાયેલ તરફથી જવાબી હુમલાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. ઈઝરાયેલ સાથે ભારતના સારા વેપાર સંબંધો છે. બંને દેશો વચ્ચે વધતા તણાવની ભારત પર શું અસર થશે? ચાલો જાણીએ ભારત અને ઈઝરાયેલ વચ્ચેના વેપાર સંબંધો અને બંને દેશો વચ્ચે કેટલો વેપાર થાય છે?
ઇજિપ્ત, સુદાન, સાઉદી અરેબિયા અને ભારત લીલા રંગમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે
તાજેતરમાં, યુએનમાં તેમના સંબોધન દરમિયાન, ઇઝરાયેલના વડા પ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહૂએ ઇરાનને પશ્ચિમ એશિયામાં સંઘર્ષનું કારણ ગણાવ્યું હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન નેતન્યાહુએ બે નકશાનો ઉપયોગ કર્યો હતો, જેમાં પ્રથમમાં ઇજિપ્ત, સુદાન, સાઉદી અરેબિયા અને ભારતને લીલા રંગમાં દર્શાવવામાં આવ્યા હતા. આ સિવાય અન્ય નકશામાં ઈરાન અને અન્ય ઘણા દેશોને કાળા રંગમાં બતાવવામાં આવ્યા હતા. તેણે ઈરાનના પ્રભાવને કારણે આ દેશોને ‘શાપ’ ગણાવ્યા. તેમના સંબોધનથી સ્પષ્ટ હતું કે ઇઝરાયેલ અને ભારત એકબીજા માટે કેટલું મહત્વ ધરાવે છે.
ભારત અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે 10.7 અબજ ડોલરનો વેપાર થાય છે
ભારત અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે 1992માં રાજદ્વારી સંબંધો સ્થાપિત થયા હતા. ત્યારથી ભારત અને ઈઝરાયેલ વચ્ચેનો વેપાર નોંધપાત્ર રીતે વધ્યો છે. નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં બંને દેશો વચ્ચેનો વેપાર 10.7 અબજ ડોલર સુધી પહોંચશે. આ આંકડામાં સંરક્ષણ સામેલ નથી. 1992માં જ્યારે બંને દેશો વચ્ચે વેપાર સંબંધો શરૂ થયા ત્યારે આ આંકડો 200 મિલિયન ડોલર હતો. ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસમાં પ્રકાશિત અહેવાલ અનુસાર, ભારતે 2022-23માં ઈઝરાયેલને $8.45 બિલિયનની નિકાસ કરી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન, ઇઝરાયેલથી આયાત 2.3 અબજ ડોલરની હતી. વર્ષ 2023-24ના પ્રથમ 10 મહિનામાં (એપ્રિલ-જાન્યુઆરી) બંને દેશો વચ્ચે 5.75 અબજ ડોલરનો વેપાર થયો હતો.
ભારત શું નિકાસ કરે છે અને શું આયાત કરે છે?
ભારત ઇઝરાયેલને ડીઝલ, હીરા અને ઉડ્ડયન ઇંધણની નિકાસ કરે છે. કુલ નિકાસમાં ડીઝલ અને હીરાનો હિસ્સો લગભગ 78% છે. ભારત દ્વારા નિકાસ કરવામાં આવતી અન્ય વસ્તુઓમાં બાસમતી ચોખા અને ઘઉંનો સમાવેશ થાય છે. ઇઝરાયેલથી આયાત કરવામાં આવતી વસ્તુઓમાં અવકાશ સાધનો, પોટેશિયમ ક્લોરાઇડ અને યાંત્રિક ઉપકરણોનો સમાવેશ થાય છે. ઇઝરાયેલ એશિયામાં ભારતનો બીજો સૌથી મોટો વેપાર ભાગીદાર છે અને તે વૈશ્વિક સ્તરે 32મા ક્રમે છે. આ કારણોસર બંને દેશો વચ્ચે મજબૂત આર્થિક સંબંધો છે.
ઈરાન સાથે ભારતના સંબંધો
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારત અને ઈરાન વચ્ચેના વેપાર સંબંધોમાં ઘટાડો થયો છે. ઈરાન 2022-23માં વિશ્વભરમાં ભારતનું 59મું સૌથી મોટું વેપારી ભાગીદાર હતું. બંને દેશો વચ્ચે 2.33 અબજ ડોલરનો વેપાર થયો છે. અગાઉ વર્ષ 2021-22માં બંને દેશો વચ્ચે વેપારનો આંકડો 1.94 અબજ ડોલર હતો. અગાઉના વર્ષોમાં પણ ઈરાન અને ભારત વચ્ચેના વેપાર સંબંધો આ આંકડાની નજીક રહ્યા હતા.
ભારત પર શું થશે અસર?
જો ઈઝરાયેલ અને ઈરાન વચ્ચે યુદ્ધ વધશે તો તેની અસર ભવિષ્યમાં ભારત પર પણ જોવા મળશે. મંગળવાર રાતથી કાચા તેલની કિંમતમાં 4 ટકાનો વધારો જોવા મળી રહ્યો છે. બ્રેન્ટ ક્રૂડ પ્રતિ બેરલ 74 ડોલર પર પહોંચી ગયું છે. ગુરુવારે શેરબજાર પર પણ તેની અસર જોવા મળી શકે છે. બજારમાં લાલ નિશાન સાથે બિઝનેસ શરૂ થવાની ધારણા છે. આ સિવાય સોનાના ભાવમાં વધુ વધારો થવાની ધારણા છે. બંને દેશો વચ્ચે વધતા તણાવને કારણે ક્રૂડ ઓઈલની વધતી કિંમતોની અસર દેશમાં મોંઘવારી વધવાના સ્વરૂપમાં જોવા મળી શકે છે.
